Vào cái ngày Dũng xách vali rời khỏi căn nhà cũ, Loan không khóc. Cô chỉ đứng tựa cửa, ôm hai đứa con gái đang khóc nức nở trong vòng tay, nhìn theo bóng lưng chồng khuất dần nơi đầu ngõ. Dũng đi, để lại sau lưng người vợ tảo tần và hai đứa con gái bé bỏng, bởi anh cho rằng Loan “không biết đẻ”. Trong anh, một thằng con trai là điều duy nhất để giữ lấy danh dự, để nối dõi. Và khi Thu xuất hiện, bụng lùm lùm, tự xưng đang mang “cháu đích tôn” của anh, Dũng không chần chừ.

“Em không trách anh đâu.” Đó là câu cuối cùng Loan nói trước khi quay vào nhà, khép cánh cửa gỗ đã sờn màu thời gian. Nhưng trong lòng cô, là một trận động đất âm ỉ. Không phải vì bị bỏ rơi, mà vì cô thấy thương hai con – hai đứa trẻ chưa hiểu chuyện gì, chỉ biết cha mình đi theo người đàn bà khác.

Những tháng đầu, Loan như cái bóng. Cô gầy rộc, đôi mắt hõm sâu, từng ngày lặng lẽ đưa con đi học rồi về bán rau ngoài chợ. Có lần, người trong làng xì xào sau lưng cô: “Không biết giữ chồng, giờ gánh hậu quả thôi.” Cô nghe hết. Nhưng không một lời biện hộ. Đêm về, cô chỉ nhìn hai đứa con ngủ say, lòng thắt lại. Cô không cần ai thương hại. Cô chỉ cần các con mình không gục ngã.

Ba năm trôi qua, Loan không còn là người đàn bà gầy guộc hôm nào. Cô mở được tiệm tạp hóa nhỏ, hai con gái học giỏi và lễ phép. Cô không giàu, nhưng đủ sống. Đủ để mỗi sáng dậy, cô có thể mỉm cười pha cà phê và gọi con dậy học. Mỗi ngày là một bước vươn lên, chậm rãi nhưng kiên định. Cô dạy các con không oán hận cha, nhưng cũng không được tự ti. “Phụ nữ không phải là cái bóng của ai. Các con phải biết đứng bằng đôi chân mình.”

Còn Dũng, những ngày đầu rời đi, anh tin mình đã chọn đúng. Thu khéo léo, mềm mỏng, luôn tỏ ra thấu hiểu. Khi con trai ra đời, nhà anh tổ chức ăn mừng linh đình. Dũng hãnh diện, cảm thấy mình có giá trị trở lại. Nhưng sự yên ấm đó không kéo dài. Đứa bé càng lớn, càng chẳng có nét gì giống anh. Và rồi, khi đưa bé đi khám bệnh, bác sĩ vô tình tiết lộ điều khiến Dũng như rơi xuống đáy vực: nhóm máu đứa bé không thể là con ruột anh. Anh lặng người. Sau đó, trong một lần âm thầm đi xét nghiệm, kết quả chính thức là anh bị vô sinh – từ rất lâu rồi.

“Em… nói thật cho anh biết, đi.” Dũng nắm tay Thu, giọng khản đặc.

Thu không né tránh, chỉ thở dài: “Đứa bé không phải con anh. Nhưng em cần một người đàn ông có địa vị, có họ để con em không mang tiếng. Và anh, lúc ấy, quá dễ tin.”

Dũng lặng câm. Anh từng rời bỏ người vợ hiền vì tin rằng cô không “biết đẻ”. Giờ, tất cả như vòng quay nghiệt ngã trả về. Anh về lại làng, mong một lần gặp Loan.

Cô đang xếp hàng hoá trong tiệm khi anh đến. Nhìn thấy Dũng, cô hơi sững lại nhưng không tỏ vẻ ngạc nhiên. Chỉ là ánh mắt cô không còn dịu dàng như xưa, mà dường như đã học cách bình thản nhìn mọi thứ.

“Loan, anh… xin lỗi.”

“Anh không cần.” Cô ngắt lời, giọng nhẹ nhàng. “Ba năm rồi, anh sống tốt chứ?”

“Không. Anh nhận ra mình sai. Anh ngu ngốc khi bỏ em, bỏ con…”

“Ừ. Nhưng em cảm ơn anh đã đi.”

Dũng ngẩng lên, ánh mắt ngỡ ngàng.

“Vì nếu anh không đi, chắc giờ em vẫn là người phụ nữ nấp sau lưng chồng, luôn sợ mất đi giá trị chỉ vì không có con trai. Nhưng nhờ anh đi, em biết mình mạnh đến thế nào.”

Anh cúi đầu. Cô tiếp: “Anh biết không, em chưa bao giờ phản bội ai. Em chỉ không thể sinh con trai, điều đó đâu phải lỗi. Nhưng anh đã dùng cái lý do đó để phản bội cả ba mẹ con em.”

“Loan… anh thực sự xin lỗi.”

Cô cười – nụ cười không phải mỉa mai, không còn giận dữ – mà là nụ cười của người đã vượt qua nỗi đau, không còn dính mắc.

“Em tha thứ cho anh. Nhưng chúng ta đã kết thúc. Giờ, em còn hai cô con gái tuyệt vời, và một cuộc sống mà em chọn cho chính mình.”

Dũng lặng lẽ rời đi. Anh biết, lời xin lỗi của mình đến quá muộn. Người đàn bà năm xưa anh coi thường, giờ đã rực rỡ theo cách riêng – không cần anh, không cần ai ban phát giá trị.

Trên đường về, Dũng nghe tiếng trẻ con gọi í ới. Một đứa bé gái chạy vụt qua anh, theo sau là Loan, đang cười tươi rói.

“Con ăn sáng rồi chứ?” Cô hỏi.

“Rồi mẹ. Hôm nay con nộp đơn thi học bổng!”

Loan xoa đầu con, ánh mắt lấp lánh tự hào.

“Giỏi lắm. Phụ nữ cũng có thể làm nên những điều lớn lao, miễn là mình tin vào bản thân.”

Dũng quay đi. Trái tim nặng nề. Trong lòng anh vang lên câu nói ấy như một lời tuyên bố: “Em chưa bao giờ phản bội ai.” Và cũng chính vì thế, giờ cô không còn thuộc về anh nữa.