Chuyện ngay trước mắt có thể lấy ra để so sánh, đó là dự án Metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên) dài gần 20km, hoàn thành sau 17 năm kể từ khi được phê duyệt. Tính thời gian xây dựng mất 12 năm, ngày 28.8.2012, UBND TPHCM tổ chức lễ khởi công tuyến Metro số 1, ngày 22.12.2024, chính thức vận hành thương mại.
12 năm cho một tuyến metro chưa đến 20 km, vậy 7 tuyến metro với 355 km hoàn thành trong 10 năm liệu có phải là tham vọng vượt quá khả năng trong thực tế hay không?
Thêm một so sánh nữa, đó là tuyến Metro số 2 (Bến Thành – Tham Lương) được phê duyệt từ năm 2010 với tổng mức đầu tư ban đầu khoảng 26.000 tỉ đồng và đến năm 2019 điều chỉnh lên gần 47.900 tỉ đồng.
Điều đáng nói là cho đến nay, tuyến Metro số 2 vẫn chưa thể khởi công.
Vậy thì, vấn đề không phải là nêu ra mục tiêu, mà phải tính đến năng lực thực hiện, nếu không sẽ đem lại sự thất vọng cho người dân. Muốn đạt được mục tiêu lớn này, TPHCM phải có sự đột phá trong thực hiện dự án metro, đi theo cách làm cũ tất sẽ lặp lại những tồn tại như đã từng.
Tháng 6.2024, Ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM (MAUR) có chuyến công tác học tập kinh nghiệm phát triển đường sắt đô thị ở Trung Quốc. Đoàn công tác đã rút ra nhiều bài học từ Trung Quốc để nghiên cứu tham mưu cho TPHCM hoàn thiện Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị TPHCM đến năm 2035 và công tác quy hoạch, đầu tư phát triển đường sắt đô thị tại thành phố.
Học tập Trung Quốc – quốc gia đứng đầu thế giới với 47 hệ thống đường sắt đô thị (281 tuyến) có tổng chiều dài hơn 9.800km là quá đúng. Nhưng học là một việc, hành được hay không lại là chuyện khác.
Còn nữa, MAUR cho biết, từ tuyến Metro số 1, ngành đường sắt đô thị TPHCM đã rút ra 5 bài học lớn cho các tuyến tiếp theo: Một là phải chuẩn bị mặt bằng sạch, hai là đầy đủ pháp lý, ba là hợp đồng thật chuẩn, bốn là sự tự chủ, năm là chuẩn bị nguồn nhân lực để vận hành dự án.
Học thuộc được 5 bài học từ tuyến Metro số 1 để áp dụng cho các dự án metro mới là việc không dễ, cần phải tiếp cận với những giải pháp mới.
Một bài học nữa tưởng cũng cần phải nêu ra, đó là năng lực của cán bộ lãnh đạo, quản lý, điều hành triển khai thực hiện dự án. Phải có được người tài giỏi mới làm được những việc lớn, việc khó, việc trọng đại của đất nước.
